Kosten/baten: Kosten

Het huidige statiegeldsysteem in Nederland omvat slechts een deel van de drankverpakkingen en komt daardoor duurder uit. Om te kunnen bepalen wat de kosten in Nederland zijn moet een berekening worden gemaakt op basis van beschikbare informatie aangevuld met inschattingen. Veel cijfers zijn namelijk niet openbaar. Vooruitlopend op de publicatie van een rapport hierover [Bureau B&G, 2011], worden de verschillende kostenposten beschreven op basis van voorlopige cijfers uit het betreffende conceptrapport. Hierbij wordt voorbijgegaan aan supermarkten die niet deelnemen aan de gezamenlijke aanpak van Stichting Retourverpakkingen Nederland (m.n. Aldi en Lidl); verondersteld mag worden dat de kosten per fles hier niet hoger waren.

Kostentoedeling PET-flessen en bierflessen

Het statiegeldsysteem in Nederlandse supermarkten wordt benut voor de inname van bierflessen in kratten, losse bierflessen en plastic frisdrank—en waterflessen. Om te bepalen wat de kosten zijn van de statiegeldinname van plastic flessen moet worden bezien hoe de kosten van het statiegeldsysteem moeten worden toegerekend aan de afzonderlijke productcategorieën.

In 2010 werden in Nederland 1.929 miljoen bierflesjes met statiegeld op de markt gezet [Canadean, 2011], waarvan naar schatting ongeveer 80% in kratten werd ingeleverd. Naast de circa 400 miljoen bierflesjes die los werden ingeleverd, werden vorig jaar ook ongeveer 650 miljoen PET-flessen met statiegeld ingeleverd . Daarmee werd in 2010 dus 60% van alle statiegeldflessen ingeleverd in krat, naast 15% losse bierflesjes en 25% plastic frisdrank- en waterflessen. Per fles is de inzameling met kratten goedkoper en efficiënter dan het inzamelen van losse flessen. Wat betreft de inzameling van losse flessen moet worden bedacht dat bierflesjes kleiner zijn dan de plastic statiegeldflessen en daardoor wat goedkoper kunnen worden ingenomen

Al met al kan worden vastgesteld dat een relatief groot deel van de investeringskosten voor inname apparatuur moet worden toegerekend aan de 25% plastic frisdrank- en waterflessen, maar dat ook aan de inzameling van bierflesjes in kratten en losse bierflesjes een substantieel deel van de kosten moet worden toegerekend. In deze voorlopige beschouwing kiezen wij voor een schatting waarbij de kosten voor de inzameling van PET-flessen zeker niet te laag worden ingeschat; een conservatieve aanname waarbij 60% van de kosten worden toegerekend aan de 25% PET-flessen en slechts 40% aan de 75% bierflessen.

Kostenposten

De kosten van het statiegeldsysteem betreffen vooral kosten bij de inname. Het gaat daarbij meestal om kosten in de supermarkt: enerzijds de investeringskosten en onderhoudskosten van de inname-apparatuur en anderzijds personeelskosten en kosten voor het ruimtebeslag in de supermarkten. Kosten voor het vervolgtraject betreffen het transporteren, sorteren, tellen en de bijbehorende administratieve lasten. Hierbij gaat het grotendeels om activiteiten die worden gecoördineerd vanuit Stichting Retourverpakkingen Nederland.

1. Investering in inname-apparatuur
In 2010 stonden er in Nederland ongeveer 3.800 statiegeldinname-apparaten. Deze apparaten kosten zo’n €20.000 euro per stuk. Met een afschrijvingsduur van 10 jaar en een rentepercentage van 5% komen de jaarlijkse afschrijvingskosten en rentelasten komen neer op 8 respectievelijk 2 miljoen euro. Zoals hierboven beschreven komt 60% van de totale investeringskosten voor rekening van de PET-flessen, ofwel 6 miljoen euro.

2. Onderhoud inname-apparatuur
De service- en onderhoudskosten bedragen gemiddeld ongeveer 1.500 euro per RVM. Deze kosten betreffen zowel het gedeelte voor krat inname als het gedeelte voor fles inname. De inname van bierflesjes zorgt niet voor minder storingen dan de inname van de plastic flessen. Als conservatieve aanname wordt er van uitgegaan dat van de kostenpost van 5,5 miljoen euro per jaar 2 miljoen euro moet worden toegerekend aan de PET-flessen.

3. Personeel
Personele kosten worden berekend aan de hand van een eerdere inventarisatie van de kosten van het bestaande statiegeldsysteem door Bureau B&G. Daar wordt uitgegaan van 20% RVM’s in goed geëquipeerde supermarkten en 80% RVM’s in minder goed geëquipeerde supermarkten (in termen van efficiëntie, etc.). Aangenomen wordt dat in de goed geëquipeerde supermarkten 30 minuten per dag wordt besteed aan de verwerking van PET-flessen. De minder geëquipeerde supermarkten besteden 60 minuten per dag. De emballage wordt verzorgd door de goedkope krachten, waarvan het uurtarief op €4,- wordt geraamd. De totale personeelskosten bedragen daarmee 4 miljoen euro per jaar.

4. Ruimtebeslag
Voor de kosten van het ruimtebeslag wordt aangenomen dat 20% van de RVM’s in supermarkten op dure A-locaties staan, waar de gemiddelde kosten per m2 winkeloppervlak ongeveer 1.000 € zijn en per RVM 8 m2 wordt bezet. De overige 80% van de supermarkten bevindt zich op de gebruikelijke locaties, waar een RVM gemiddeld 12 m2 bezet en de kosten gemiddeld 400 €/m2 bedragen [Bureau B&G, 2010b]. De totale kosten kunnen daarmee worden berekend op 10 miljoen euro per jaar.

5. Transport, tellen en sorteren statiegeldflessen
Over de kosten van het traject tussen supermarkt en afzet aan recycler zijn weinig gegevens voorhanden. Stichting Retourverpakkingen Nederland organiseert het vervoeren, tellen, sorteren en vermarkten van de flessen van de deelnemers en verzorgt de administratie en rapportage rondom deze bezigheden [SRN, 2011]. Voor deze activiteiten is wel eens een bedrag genoemd van 2,3 cent per statiegeldfles [Bureau B&G, 2010b]. Mogelijk zijn hierin ook de kosten inbegrepen van het vervoer naar en de handling in distributiecentra. Hoe dan ook lijkt dit bedrag aan de hoge kant, maar vooralsnog wordt hier van uitgegaan. In totaal bedragen de kosten van het traject tussen supermarkt en afzet aan de recycler daarmee 16 miljoen euro per jaar.

De totale kosten exclusief opbrengsten

Allereerst moet worden benadrukt dat er bij eventuele afschaffing van statiegeld op PET-flessen toch inname apparatuur nodig blijft voor de inzameling van bierkratten en losse bierflessen. De kosten voor personeel en onderhoud worden wel wat minder, maar dit heeft slechts beperkt effect op de totale kosten omdat de inname apparaten niet zullen verdwijnen.

Verder kan worden geconcludeerd dat de totale jaarlijkse kosten beduidend minder hoog zijn dan wel wordt beweerd, zelfs wanneer de investering in inname apparatuur voor 60% worden toegerekend aan de 25% plastic flessen die worden ingenomen. De kosten van het huidige statiegeldsysteem voor plastic flessen kunnen –exclusief de opbrengsten- worden berekend op in totaal 38 miljoen euro per jaar. Het huidige Nederlandse statiegeldsysteem voor plastic flessen kost daarmee – afgezien van de opbrengsten - 5,6 eurocent per statiegeldfles.