Zwerfafval
Plastic verpakkingsafval vormt een groot deel van het zwerfafval dat op straat ligt en in de natuur terechtkomt. Statiegeld op plastic drankflessen zorgt ervoor dat bijna alle flessen weer worden ingeleverd, en dus niet op straat of in de natuur worden weggegooid.Zwerfvuil veroorzaakt niet alleen veel ergernis en dierenleed, het opruimen van zwerfafval kost gemeenten enorm veel geld. En de belastingbetaler dus ook. Tegenstanders van statiegeld beweren nog weleens dat zwerfafval maar voor een paar procent uit plastic flesjes en blikjes zou bestaan. Het heffen van statiegeld zou dus geen oplossing zijn voor het zwerfafvalprobleem. Dat is niet waar. Bij het opruimen van zwerfafval blijkt dat ruim de helft van het volume bestaat uit blikjes, flesjes en andere drankverpakkingen. Statiegeld op plastic drankflessen zorgt ervoor dat bijna alle flessen weer worden ingeleverd en dus niet op straat of in de natuur eindigen. Daarmee lossen we dus een groot deel van het zwerfafvalprobleem op!
Er is een verschil van inzicht over de samenstelling van het zwerfafval, met name over het aandeel flesjes en blikjes.
Stichting Nederland Schoon is van mening dat statiegeld geen oplossing is voor het reduceren van zwerfafval, omdat blikjes en flesjes maar een klein deel van het zwerfafval uitmaken. Volgens hen zou 99% van het zwerfafval uit peuken en kauwgom bestaan. Maar als de samenstelling van het zwerfafval op de juiste manier wordt gemeten (op basis van volume) blijkt dat drankverpakkingen 50% van het zwerfafvalvolume bepalen. De volumeaandelen van blikjes en flesjes liggen elk rond de 15%.
Bijna tien jaar geleden werd de hoeveelheid plastic flesjes en blikjes in het Nederlandse zwerfafval geschat op 50 miljoen stuks per jaar. Sindsdien is het gebruik van deze drankverpakkingen enorm toegenomen. Gedragsonderzoeken laten zien dat mensen zich het meest ergeren aan het zwerfafval van flesjes en blikjes. De ergernis en de opruimkosten worden dan ook niet bepaald door het aantal stuks zwerfafval dat ergens rondslingert, maar door de omvang van die rondslingerende stukken zwerfafval. Er is dus juist véél te zeggen voor statiegeld als middel om die in het oog springende flesjes van straat te houden.
Meer informatie »
Het opruimen van zwerfafval zorgt voor een steeds groter wordende kostenpost. Het grootste deel van de zwerfafvalkosten, zo'n 200 miljoen euro per jaar, moet worden opgebracht door gemeenten. Met de toename van de hoeveelheid zwerfafval nemen ook de reinigingskosten toe. Speciale apparaten zijn ontwikkeld om kleine straatjes en fietspaden schoon te vegen, personeel prikt alle grotere componenten weg, kauwgom verwijderen is zeer kostbaar en zo zijn er nog meer factoren op te noemen die maken dat zwerfafval voor veel gemeenten een dure zaak is geworden. En ook bedrijven en instellingen zoals bijvoorbeeld waterschappen, recreatieschappen en natuurbeschermingsorganisaties worden geconfronteerd met hoge opruimkosten.
Gezien het grote aandeel van blikjes en flesjes in het zwerfafval kunnen door de invoering van statiegeld vele miljoenen euro's bespaard worden. Geschat wordt dat met statiegeld op plastic flesjes jaarlijks ongeveer 25 miljoen euro aan opruim- en verwerkingskosten kan worden uitgespaard, waarvan zo'n 80% ten goede komt aan gemeenten.
Er gaat weinig geld naar preventie, maar des te meer naar reiniging.
Straatvuil en ander zwerfafval kosten niet alleen veel geld, maar veroorzaken ook milieuschade. Het afval tast zowel het land- als het watermilieu aan. En de ecosystemen met de daar levende dieren en organismen. Plastic verpakkingsmaterialen gaan lang mee en zijn daarmee een extra groot probleem voor natuur en milieu. Ook komen bij het uiteenvallen van plastics schadelijke chemicaliën vrij uit de verschillende plasticsoorten en de daaraan toegevoegde toeslagstoffen. Maar liefst 50 tot 80 procent van het afval op zee bestaat uit plastics. Dit plastic afval blijft vaak drijven op het wateroppervlak. Deze drijvende vuilnisbelten in de oceanen bestaan dus voor een groot deel uit plastics. Ze worden daarom ook vaak ‘Plastic Soep’ genoemd. De plastic soep in de Grote Oceaan heeft een omvang van naar schatting 34 keer Nederland.
Meer informatie »
Wereldwijd raken ruim 1 miljoen zeedieren verstikt of verstrikt in zwerfafval, met name plastic afval
Zwerfafval leidt tot veel dierenleed. Verschillende soorten zwerfafval, zoals plastic tasjes, komen vaak terecht in het voedsel van dieren, of worden door dieren voor voedsel aangezien. Ook raken dieren verstrikt in grote stukken zwerfafval. Of ze stikken erin. In Vlaanderen gaan jaarlijks zeker honderd koeien dood doordat ze voer eten waarin (meegemaaid) zwerfafval terecht is gekomen. En op de kust spoelen regelmatig zeevogels aan met een maag vol plastic doppen en ander plastic zwerfafval.
Meer informatie »
Zwerfafval is een groot probleem dat we alleen kunnen oplossen als alle verantwoordelijke partijen zich daarvoor inspannen. Burgers, bedrijven en overheden hebben ieder een eigen verantwoordelijkheid om zwerfafval te voorkómen en het bestaande zwerfafval aan te pakken. Vaak wordt vooral gewezen naar de consument als dé veroorzaker van zwerfafval. Maar producenten doen te weinig om zwerfafval te voorkomen, terwijl ze daarvoor al sinds 2006 bij wet verantwoordelijk zijn. En de overheid zou strenger moeten toezien op het naleven van deze wet.
Het is verder van belang om te onderzoeken welke groepen burgers het meeste zwerfafval veroorzaken. Dan kunnen we daar effectief tegen optreden. Het is een misvatting dat jongeren dé schuldigen aan zwerfafval zijn. Onderzoek heeft aangetoond dat zwerfafval niet vooral door jongeren wordt veroorzaakt. Mensen van alle leeftijden maken zich schuldig aan het weggooien of achterlaten van afval.
Meer informatie »
Vanuit de lucht lijkt alles schoner.
Sinds 2006 zijn bedrijven wettelijk verplicht om maatregelen te nemen gericht op het voorkomen van zwerfafval. Vanuit het bedrijfsleven heeft men tot nu toe echter vooral de aandacht gericht op de burger die zwerfafval veroorzaakt en op het opruimen van zwerfafval.
Om negatieve effecten van het ontstaan van zwerfafval aan te pakken heeft een aantal bedrijven uit onder andere de frisdrankensector in 1991 de Stichting Nederland Schoon opgericht. Deze stichting is een felle tegenstander van het invoeren van statiegeld. Ook in het buitenland bestaan vergelijkbare stichtingen. Keep America Beautiful, de Amerikaanse evenknie van Nederland Schoon, krijgt in Wikipedia een aparte paragraaf met kritiek vanwege de positieve houding tegenover wegwerpproducten ("a masterful example of corporate greenwash" ).
De Stichting Nederland Schoon speelt inmiddels een centrale rol in de landelijke coördinatie van het zwerfafvalbeleid. En in tal van campagnes die ons al jaren vertellen: “Nederland wordt steeds schoner”. Hierbij is men manmoedig aan het dweilen met de kraan open. De grote toename van de consumptie buiten de deur en daarbij behorende wegwerpverpakkingen zorgt voor steeds meer (potentieel) zwerfafval. En het lijkt er niet op dat het gedrag van de Nederlandse burgers sterk is verbeterd als het gaat om het niet meer op straat of in de natuur gooien van plastic flesjes en blikjes.
Enkele bedrijven in de drankensector hebben de productie van hun verpakkingen zo aangepast dat deze tot minder zwerfafval leiden. Het belangrijkste succes daarvan is de afschaffing van losse lipjes aan de drankenblikjes.
Meer informatie »
De landelijke overheid zou moeten zorgen voor een goede aanpak van zwerfafval. En we verwachten dat die overheid daar een actieve rol in neemt. Het gaat daarbij niet alleen om een boetebeleid voor de veroorzakers van zwerfafval. Maar ook om beleid gericht op preventie van zwerfafval door bedrijven, voor het financieren van de opruiming door de verantwoordelijke bedrijven en voor de aanpak van zwerfafval door gemeenten. Daartoe moet worden gezorgd voor goede regelgeving, onafhankelijke monitoring en handhaving.
De landelijke overheid heeft de aanpak van zwerfafval echter grotendeels overgedragen aan de, vanuit het bedrijfsleven opgerichte, Stichting Nederland Schoon. Daarmee laat de overheid kansen én verantwoordelijkheden liggen waar het gaat om preventie van zwerfafval door bedrijven. De overheid zou daarin veel meer kunnen én moeten doen.
De reinigingsdiensten van de gemeenten zijn hiervan de dupe. Gemeenten hebben een zorgplicht: zij hebben de taak om de omgeving zo schoon mogelijk te houden. Stichting Nederland Schoon richt zich vooral op grote winkelcentra en andere hotspots. Een aanzienlijk deel van de openbare ruimte krijgt hierdoor geen of te weinig aandacht.
Meer informatie »
Veel mensen ergeren zich enorm aan zwerfafval. Bij gedragsonderzoeken staat zwerfafval, naast hondenpoep, steevast in de top-drie van ergernissen waarmee mensen buiten worden geconfronteerd. En als gevraagd wordt naar de meest irritante soorten zwerfafval noemt men als eerste twee de lege blikjes en plastic flesjes.
Het is een misvatting dat de Nederlander niet bereid is tot het apart houden van kleine flesjes en blikjes. Uit onderzoek van TNS NIPO in 2010 blijkt dat de Nederlanders juist heel positief staan tegenover uitbreiding van statiegeld. En dat zij zeker bereid zijn om deze verpakkingen apart te houden, als hiervoor een statiegeldsysteem zou worden ingevoerd.
Meer informatie »
Er bestaat een groot draagvlak voor de uitbreiding van statiegeld in Nederland met plastic flesjes en dat geeft hoop voor het effectief terugdringen van het zwerfafval.
In diverse Europese landen, maar ook in Noord-Amerika en in Australie, bestaat al een statiegeldsysteem op kleine flesjes en soms ook blikjes. In deze landen komt minimaal 80% van de kleine blikjes en flesjes met statiegeld terug.
De 221.861 blikjes en flesjes van de statiegeldactie in Apeldoorn.
Het statiegeld heeft daar dan ook echt effect op de hoeveelheid zwerfafval: statiegeld op kleine flesjes en blikjes heeft in de VS het zwerfafval met 33-38% doen afnemen.
Bovendien hebben diverse inzamelacties met symbolisch statiegeld laten zien dat ook 5 cent of 10 cent al voldoende is om mensen te motiveren om flesjes uit het milieu te rapen voor een zakcentje. In Apeldoorn zijn in november 2011 een imponerende 221.861 flesjes en blikjes ingezameld - in acht uur tijd.
Meer informatie »
Deel dit op
