De milieuwinst van recycling wordt niet alleen bepaald door de kwantiteit, maar ook door de kwaliteit van de recycling. In het geval van kunststoffen speelt de kwaliteit van de recycling zelfs vaak een dominante rol. Doordat er met het statiegeldsysteem een monostroom PET wordt ingezameld, wordt de hoogste kwaliteit gerecycled materiaal verkregen. Deze kwaliteit maakt het mogelijk er kunststofvervangende producten van te maken, levert daardoor veel milieuwinst op en levert minimaal 2,5 keer zoveel op (in euro’s) als het materiaal dat in Nederland wordt verkregen door kunststof verpakkingen gemengd in te zamelen en daarna te sorteren.
De kwaliteit van het ingezamelde materiaal wordt bepaald door de mate van vervuiling en vermenging. Probleem is daarbij niet alleen het aanhangend vocht, vuil en achtergebleven product, maar ook de vermenging van verschillende soorten kunststoffen met elkaar (en soms met andere materialen). Daar komt nog bij dat ieder kunststof product meerdere soorten additieven bevat, die ervoor zorgen dat wordt voldaan aan de functionele eisen van dat product: weekmakers, vlamvertragers, pigmenten, UV-stabilisatoren, etc. Een mengsel van kunststof verpakkingen zorgt dus voor een mengsel van polymeren én een mengsel van additieven. Ook na de sortering van gemengd ingezamelde kunststof verpakkingen bestaan de verschillende kunststofstromen die worden verkregen uit kunststoffen die in meer of mindere mate vervuild zijn met andere soorten kunststoffen en met een onbekende additievenmix. Een kunststof verpakking die als monostroom (één soort kunststof verpakking) wordt ingezameld is nauwelijks vervuild en vermengd met andere kunststoffen plus additieven, in tegenstelling tot een heterogene stroom (gemengde kunststoffen). Hoe zuiverder het recycling materiaal, hoe beter inzetbaar het is, hoe dunner het plastic kan worden verwerkt en hoe meer het dus ook primaire kunststoffen (1 op 1) kan vervangen. De mate van zuiverheid van het recycling materiaal bepaalt bovendien of het gebruikt mag worden in producten die met voedsel in aanraking komen, zoals flessen [
EFSA, 2001].
Statiegeld-PET: mooi zuiver
PET-flessen die met behulp van een statiegeldsysteem worden ingezameld, leveren in Nederland de meest zuivere stroom op, die het meest geschikt is voor recycling. De reden hiervoor is dat voornamelijk onvermengd PET van één bepaald soort product wordt ingezameld. Bovendien zijn de PP-doppen zeer goed van het PET te scheiden door middel van de drijf-zinkmethode. Door de lagere dichtheid van de PP-doppen komen deze bovendrijven, terwijl het PET naar de bodem zakt. Ook papieren etiketten en lijm zijn goed te scheiden van PET door middel van windziften, nadat de flessen in stukjes zijn gehakt (flaken) [
SRN, 2011]. Door deze inzamelmethode is het mogelijk al het transparante PET opnieuw in te zetten bij de productie van nieuwe flessen.
Plastic Heroes-PET: lage marktwaarde
PET-flesjes die met het Plastic Heroes-systeem worden ingezameld, zijn onderdeel van een gevarieerde mix van kunststoffen die later worden gesorteerd in een aantal fracties (PET, PE, PP, Folies, Kunststoffenmix, Reststroom, Blik, Aluminium, Drankenkartons en EBS) [
KplusV, 2011]. Door de mix aan kunststoffen is het moeilijk om zuivere kunststofstromen te creëren die opnieuw zijn in te zetten in verpakkingsproducten. Aafko Schanssema, directeur VMK Kunststofverpakkingen, zegt in Verpakkingsmanagement 3/2012:
Over de handhaving van die kwaliteit zijn we wel bezorgd. Als de PET-flessen via het Nedvang-systeem worden ingezameld, zal dit ten koste gaan van de kwaliteit. We zien een dergelijke downcycling niet graag gebeuren, want we willen geen kwaliteitsconcessie doen. Dan gaan we een stap achteruit in plaats van vooruit.
Uitvoeringsorganisatie Nedvang wordt uitsluitend afgerekend op het hergebruikpercentage. Woordvoerder Marcel Hoenderdos van Nedvang:
Hoe we dit percentage realiseren maakt ons formeel niet uit. Als we het maar realiseren: linksom of rechtsom.
Gekleurd PET, vooral schalen, kan niet hoogwaardig worden gerecycled in bijvoorbeeld flessen. Dit wordt daarom niet meegenomen in de uitgesorteerde PET-stroom, maar als brandstof ingezet of via de handel afgezet bijvoorbeeld voor export naar China. De PET-stroom die vorig jaar werd verkregen uit het Plastic Heroes-systeem bestaat uit de zogeheten 90/10-mix: 90% PET-flessen en 10% ander (gekleurd) PET en vervuiling. De 90/10-stroom wordt bij de verwerkers verder gesorteerd. Wat betreft de marktwaarde van deze PET-stroom rapporteert de VROM-Inspectie [
2011, p. 41]: "Uitgesorteerde PET heeft een hoge marktwaarde en de vraag in China is groot. De marktprijs voor 100% flessen PET is ruim 250 euro per ton, die van een 90/10 mix - 90% PET-flessen en 10% PET-schalen - 100 euro per ton".
De VROM-Inspectie geeft aan dat -ondanks de selectie van het PET- de kwaliteit van het Plastic Heroes-PET veel minder zuiver is dan de kwaliteit van het statiegeld-PET. In de praktijk leverde PET-flessen uit het Plastic Heroes-systeem iets meer dan 300 euro per ton op in 2012, vergeleken met een opbrengst van 800 euro per ton voor statiegeldflessen [
Recycling Netwerk, 2012]. “De markt vindt deze kwaliteit ook niet hoogwaardig genoeg om het teruggewonnen PET uit de Plastic Hero inzameling te gebruiken voor bottle-to-bottle recycling.” [
Agentschap NL, 2011]. Dit wordt bevestigd door het feit dat Plastic Heroes-PET wordt gemengd met statiegeld-PET om de juiste kwaliteit te verkrijgen [
VROM-Inspectie, 2010]. En er kwam vanuit Nederland zeven keer zoveel statiegeld-PET vrij als Plastic Heroes-PET.
